Starożytni twierdzili, pozornie zupełnie bez związku, ze plotka wylatuje wróblem, a wraca wołem. Chińczycy twierdzą z kolei, że życie w ciekawych czasach to nie szczęście lecz nieszczęście. Zauważono także, i dotąd nikomu nie udało się obalić tej tezy, że historia lubi się powtarzać. Tylko, na co zwrócił uwagę Marks, za pierwszym razem mamy zazwyczaj do czynienia z tragedią, a za drugim z farsą.

Trudno jednoznacznie stwierdzić czy czasy, w których przyszło nam żyć, są ciekawe. Jednak na podstawie pewnych przesłanek można próbować określić stopień ich ciekawości. Zadanie nie jest łatwe, a wręcz karkołomne, ponieważ to, co jedni uważają za ciekawe, inni uważają za nieciekawe, a wręcz groteskowe. Lecz ta rozbieżność ocen paradoksalnie może pomóc.

Jeśli władza posiada monopol informacyjny, może dowolnie kształtować opinię publiczną. Przynajmniej w teorii. Odbywa się to wielotorowo, na wielu płaszczyznach. Jednym ze sposobów oddziaływania jest reglamentacja informacji. Na przykład u naszego sojusznika doszło do awarii elektrowni atomowej, ale lepiej nie informować o tym, by nie wywoływać niepotrzebnie paniki. Inny polega na tym, by podawać prawdziwe informacje, ale nieco podkoloryzowane. Na przykład w całym kraju dochodzi do masowych protestów, wiele zakładów pracy strajkuje, a oficjalny komunikat mówi o grupkach wichrzycieli, którzy doprowadzili do chwilowych przerw w pracy. Jednym z istotniejszych elementów jest dyskredytacja osób cieszących się autorytetem, poważaniem lub poparciem społecznym i rozsiewanie plotek na ich temat.

W marcu 1968 wybuchły protesty studenckie po tym, jak władze komunistyczne zakazały wystawiania… „Dziadów” Adama Mickiewicza. 19 marca w Sali Kongresowej Pałacu Kultury i Nauki odbył się zorganizowany przez Józefa Kępę, I sekretarza stołecznej organizacji partyjnej, wiec warszawskiego aktywu partyjnego z udziałem przedstawicieli Biura Politycznego PZPR. Głos zabrał między innymi I sekretarz KC PZPR, tow. Władysław Gomułka:

Kisielewski podjął także na tym zebraniu obronę niejakiego Szpotańskiego, który został skazany na 3 lata więzienia za reakcyjny paszkwil, ziejący sadystycznym jadem nienawiści do naszej partii i do organów władzy państwowej. Utwór ten zawiera jednocześnie pornograficzne obrzydliwości, na jakie może się zdobyć tylko człowiek tkwiący w zgniliźnie rynsztoka, człowiek o moralności alfonsa.

Tak było dawniej. A dziś? Dziś mamy wolność i demokrację, a nie mamy pierwszego sekretarza. W związku z tym Jadwiga Staniszkis…

Do niedawna była  zwolenniczką PiS-u i Jarosława Kaczyńskiego, a o rządzie PO mówiła, że był najgorszym i najmniej kompetentnym rządem w historii Polski…I że PO jest partią quasi-skomunizowaną, a nie liberalną. Były to wnioski oparte na obserwacjach z okresu kilku lat, więc rzetelne.

[…]

Staniszkis opowiada banialuki, że PiS pozbawia… godności sędziów Trybunału – jakby instrumenty sabotażu, a w ogóle byli partyjni i ubecy mieli jakąkolwiek godność! A do tego wybrani nielegalnie. Narzeka, że nie było… transmisji z obrad TK… […] Jej zdaniem Prezydent Duda jest też być może postacią… tragiczną!?  Tak nagle, u progu kadencji ??  O, czy przypadkiem to Staniszkis nie jest postacią tragikomiczną ?

Być może demencja kiełkuje, bo liczne sądy Staniszkis albo sobie przeczą, albo gubią się  w mało klarownym żargonie naukawym. […] Czy nagle olej wyciekł z głowy pani profesor ?   Nie lubi koncepcji państwa solidarnego, ba – kiedyś spłodziła wielce krytyczną książkę o Solidarności… Majaczy o jakimś „zacieśnieniu koncepcji legalności”, podczas gdy tzw. III RP musi najpierw pokonać kult bezprawia odziedziczony z PRL-u! Wypowiedzi Staniszkis dla „Wprost” (28.XII.2015)*, a potem dla Moniki Olejnik są niegodne, a czasem trącą jakby aberracją może wywołaną narkotykiem ? A na pewno nieznajomością prawa, gdy próbuje bronić warchoła Rzeplińskiego i jego „konstytucyjnej” krucjaty! Prezes TK brnie w toń nielegalności, sam sobie godność odbiera.

I dla porównania jeszcze raz Władysław Gomułka na tym samym wiecu:

Zarówno w przygotowaniu zebrania warszawskich pisarzy i jego przebiegu, jak i w inspirowaniu i organizowaniu młodzieży akademickiej do wystąpień rzekomo w obronie „Dziadów” i twórczości Mickiewicza jedną z czołowych ról odegrał Paweł Jasienica. Jego prawdziwe nazwisko brzmi inaczej. Nazywa się on Leon Lech Beynar. Co to za osobnik? W lipcu 1948 r. Paweł Jasienica został aresztowany w Krakowie. W toku śledztwa udowodniono, mu przynależność do bandy „Łupaszki”, do której wstąpił po zdezerterowaniu z Wojska Polskiego […]

Jest różnica, prawda? Nie jedyna. Starsi pamiętają, a młodsi zapewne uczyli się lub uczą, że w Polsce Ludowej władza dzieliła się na wykonawczą i kierowniczą. Kierownicza, czyli kierownictwo partii, wskazywała kierunki i cele, a wykonawcza wykonywała polecenia. Dlatego niemal wszyscy w tamtym okresie wiedzieli jak nazywa się I sekretarz KC PZPR, a mało kto wiedział kto jest premierem. Nie miało to bowiem żadnego znaczenia — o wszystkim i tak decydował sekretarz i Komitet Centralny. I oto ćwierć wieku po transformacji ustrojowej tamten model wraca w karykaturalnej formie. Znów mamy partię, która ma większość w sejmie i jednogłośnie przegłosowuje wszystko, co kierownictwo uzna za stosowne. Znów nie decyduje ani rząd, ani parlament, lecz jednoosobowo przywódca partii. I jak wtedy, na koszt podatnika, spotyka się z przywódcą innego państwa i rozmawia z nim nie wiadomo o czym, nie wiadomo po co i nie wiadomo w jakiej roli. Wiadomo tylko, że to była bardzo konstruktywna i owocna rozmowa, choć jeszcze rok temu szef klubu PiS Mariusz Błaszczak informował, że prezes PiS Jarosław Kaczyński nie przyjął zaproszenia na spotkanie z premierem Węgier Viktorem Orbánem. Odmówił rozmowy ze względu na postawę Orbána, który „burzy solidarność europejską”.

Czy to oznacza, że żyjemy w ciekawych czasach? Dlatego, że historia zatoczyła koło, czy dlatego, że wróciła jako farsa?

___________

* Partii Kaczyńskiego grozi rozłam